*Θα αναρτηθεί 30/10/2025 και θα ανανεωθεί 30/11/2025.

Xmas25 Edition - «Το τυρί του τυροκελιού»

«Η ψυχή μιας οικογένειας, η γεύση ενός τόπου.»

Στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Δίκτυ εντοπίζουμε το Γεράκι, ένα χωριό με τυροκομική παράδοση που χάνεται στα βάθη των χρόνων. Χωριό κτηνοτροφικό που η ζωή περιστρέφεται γύρω από τις μάντρες των ζώων, την φροντίδα τους, τη συλλογή του γάλακτος και την τυροκομική τέχνη. Οι ανέγγιχτες από το χρόνο βουνοπλαγιές πάνω από το χωριό αποτελούν ιδανικά βοσκοτόπια, δίνοντας τη δυνατότητα στα ζώα να βοσκήσουν ελεύθερα, αναζητώντας την τροφή τους στην τοπική βλάστηση και χλωρίδα. Άγρια ρίγανη, φασκομηλιές, θυμάρια, θρούμπι, άγρια χόρτα και θάμνοι του βουνού βρίσκονται σε αφθονία ενώ θεόρατοι πρίνοι αγνώστου ηλικίας και σπηλιές προστατεύουν από τη βροχή το χειμώνα και από τη ζέστη τα καλοκαίρια. 

Ακόμα και σήμερα θα βρει κάποιος ανάμεσα στις πλαγιές τα πέτρινα κτίσματα και τρύπες στη γη, εκεί που οι παλιοί αποθήκευαν το τυρί για να ωριμάσει αργά, μαζί με τον καιρό. Τα τυροκέλια. Έρημα πλέον, μα τόσο γεμάτα αθιβολές και αναμνήσεις που σχεδόν αισθάνεσαι τη μυρωδιά του γάλακτος και του τυριού που ωριμάζει. Κάποιοι τα λένε πλέον ερείπια. Εμείς τα λέμε μνήμη. Η κάθε οικογένεια είχε το δικό της τυροκέλι. Φτιαγμένο από τον παππού, δουλεμένο από τον πατέρα κληρονομημένο στο υιό. Τα παιδιά κουβαλούσαν το γάλα, ο πατέρας τυροκομούσε και η μάνα έφερνε τα σκεύη. Ένας καθημερινός κύκλος που δεν ξεχωρίζει  το τέλος με την αρχή.

Σύμφωνα με ένα παλιό θρύλο είναι ένα χωριό που ξέρει να φτιάχνει γεύση από την πέτρα και να τη μεταδίδει όπως τα παραμύθια, από στόμα σε στόμα & από χέρι σε χέρι.

Εδώ γεννιέται το «Τυρί του τυροκελιού». Παρασκευασμένο από την οικογένεια Σαμωνάκη. Πέντε ζευγάρια χέρια που ασχολούνται από τη φροντίδα των ζώων έως και την τελευταία λεπτομέρεια της ωρίμανσης των τυριών. Το χειροποίητο με τη βαθύτερη έννοια της λέξης: φτιαγμένο με αγάπη, μεράκι, συνεννόηση, υπομονή και γνώσεις δεν «σπουδάζονται», αλλά κληρονομιούνται. Τυροκομείται όχι πλέον στο βουνό, αλλά στο τυροκομείο κάτω από το σπίτι της οικογένειας. Παράγεται κάθε φορά μέσα από την επανάληψη της ίδιας ιεροτελεστίας, που ξεκίνησε γενιές πίσω και συνεχίζεται σήμερα. Ένα τυρί που το κουβαλά ένα τόπος ολόκληρος. Ένας τόπος και μια οικογένεια που δεν φτιάχνει απλώς τυρί. «Κρατά τον τρόπο». 

Γεύση

“Το τυρί του τυροκελιού” είναι ένα τυρί, όπως και τα βουνά της Κρήτης. Άγριο και τραχύ.  Έχει σκληρό σώμα και έντονη γεύση. Πικάντικο και αλμυρό, με έντονες βοτανικές νότες προερχόμενες από την ελεύθερη διατροφή των αιγοπροβάτων.  Το γάλα που έχει χρησιμοποιηθεί είναι φρέσκο πρόβειο και κατσικίσιο (50%-50%) από τα μαντριά της οικογένειας Σαμωνάκη και των συγχωριανών τους. Σκληρό (μέγιστη υγρασία 38%) και κίτρινο. 9 μήνες στην ωρίμανση (18 οC και 85% υγρασία) σε περιμένει να το δοκιμάσεις. Να νιώσεις πίσω από τη γεύση του τα χέρια που το άγγιξαν, την οικογένεια που το μεγάλωσε, το χειμώνα που το σκέπασε, τη σιωπή του σύγχρονου κελιού του.

Για εμάς, είναι το τυρί της οικογένειας, της ρίζας μας, της πέτρας και του παλιού τρόπου. Που σε γυρίζει στην εποχή του, όταν στο τραπέζι υπήρχε μόνο τυρί, κρασί και άνθρωποι που γελούσαν. Που σου θυμίζει ότι στην Κρήτη το τυρί δεν είναι απλά ένα τρόφιμο, αλλά είναι τρόπος να προσφέρεις, να νοιάζεσαι, να αγαπάς.

Είναι μία τέχνη που δεν χρειάζεται να φωνάξει, γιατί μιλά με τη γεύση της.

{Το "τυροκέλι" είναι ένα μικρό, συνήθως πέτρινο, κτίσμα ή τρύπα (σπηλιά)  που χρησιμοποιείται για την ωρίμανση του τυριού. Συνήθως βρίσκεται κοντά σε μιτάτα (κτίσματα για την τυροκόμηση) και έχει κατάλληλη θερμοκρασία για να επιτρέψει την ωρίμανση του τυριού. Το τυροκέλι είναι ένα κομμάτι της παραδοσιακής ελληνικής γεωργικής αρχιτεκτονικής, που συναντάται σε ορεινές περιοχές της Κρήτης και της Νάξου.}